جایگاه وصیت‌نامه‌ها و نامه‌های شهدا در میان ژانرهای ادبی

وصیت‌نامه‌های شهدا و نامه‌های برجستۀ پیشوایان دینی، اندیشمندان، عرفا، نویسندگان و همۀ اهل قلم، از جملۀ آثار مکتوب و باارزشی هستند که قسم عظیمی از فرهنگ اعتقادی ما را در بردارند. تحلیل این دست از نوشتارها، چه با عنوان وصیت‌نامه‌ وچه با عنوان اندرزنامه یا نامه،  با توجه به نکات و آموزه‌های اعتقادی و اخلاقی نهفته در آن‌ها، می‌تواند نقش مؤثری در شناساندن ارزش‌های اعتقادی و اخلاقی حاکم در طول تاریخ ایران داشته باشد. با توجه به پیشینۀ طولانی این‌گونه نوشتارها در اندرزنامه‌ها، قرآن، وصایای معصومین و عرفا... با رویکردی تحلیلی‌تاریخی می‌توان آن‌ها را همچون سایر گونه‌ها، نوعی «ژانر» تلقی کرد. همچنین برمبنای نظریۀ کارگفتار آستین و سِرل،  ویژگی‌های مشترکی که در کنش‌های گفتاری این نوشتارها وجود دارد شاهدی دیگر بر این مدعاست. هدف اصلی در این جستار اثبات این نکته است که وصیت‌نامه‌ها و نامه‌ها برمبنای تحلیل محتوای تعلیمی و اخلاقی و کنش‌های گفتاری غالب بر آن‌ها، درخور آن هستند که به‌عنوان یک ژانر به شمار آیند؛ ژانری که افزون بر ایجاد تحول شخصیتی مخاطبان، در حوزۀ گستردۀ اجتماعی و حتی جهانی نیز تولید گفتمان فرهنگی دارد. روش پژوهشی غالب، تحلیلی‌توصیفی مبتنی بر تحلیل محتوای متن است.